بررسی چگونگی کاربرد فناوری اطلاعات در مجموعه سازی و سازماندهی منابع در کتابخانه های مرکزی و دانشکده ای دانشگاه های آزاد مستقر در شهر تهران

هدف: هدف اصلی پژوهش، شناسایی و تعیین میزان امکانات سخت افزاری و نرم­افزاری، نیروی انسانی و چگونگی کاربرد فناوری جدید و مشکلات و موانع احتمالی آن در بخش مجموعه سازی و فهرست نویسی کتابخانه­های مورد بررسی در پژوهش می­باشد. روش پژوهش: روش مناسب برای انجام این تحقیق روش پیمایشی -  توصیفی است. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه می­باشد که پرسشنامه به چندین نفر از اساتید و متخصصین رشته کتابداری ارائه شده تا در صورت عدم وجود روایی کلمات یا عباراتی که باعث بروز مشکل می­شدند، حذف و اصلاحات صورت پذیرد. از این رو اعتبار پرسشنامه مشخص گردیده و روایی و پایایی آن مورد تأیید قرار گرفت. یافته­ها در دو قسمت توصیفی و استنباطی مورد بررسی قرار گرفته است. قسمت توصیفی به وسیله جدول­های توزیع فراوانی و رسم نمودار برای دریافت وضعیت موجود ارائه شده و در بخش استنباطی با استفاده از آزمون­های آماری به روابط موجود بین متغیر­ها و تعیین میزان معنی­داری متغیر­ها پرداخته شده است. یافته­ها: یافته­های پژوهش حاکی از آن است که بیشترین امکانات سخت­ افزاری در کتابخانه­ها شامل رایانه­ها و چاپگر­ها بوده، و بیشترین امکانات نرم­افزاری موجود شامل نرم­افزار جامع کتابخانه می­باشد که 40 درصد از نرم­افزار نوسا و 7/37 درصد از نرم­افزار پارس آذرخش استفاده می­کنند. در این میان استفاده از بخش فهرست نویسی نرم­افزار (2/82 درصد) بیشترین میزان استفاده، و بخش سفارشات (2/2 درصد) کمترین میزان را داراست. 9/88 درصد کتابخانه­ها فاقد وب سایت مستقل هستند و از امکانات وب سایت کتابخانه مرکزی جهت خدمات­دهی به کاربران استفاده می­کنند. علاوه بر کتاب، بیشترین منبع مورد استفاده جهت مجموعه­سازی و فهرست نویسی، پایان­نامه­ها می­باشند. جست وجو در پایگاه­های اطلاعاتی (9/48 درصد) و به همین میزان اطلاع­یابی و جست وجو در اینترنت بیشترین حوزه­هایی هستند که نسبت به سایر زمینه­ها، کارکنان مجموعه­سازی با آن آشنایی دارند. وب سایت­های مربوط به کتابداری و سازماندهی با 22 کتابخانه (9/48 درصد) و ابزارهای جست وجو با 20 مورد (4/44 درصد) از مهم­ترین امکانات اینترنتی هستند که بیشترین استفاده را برای انجام فرایند فهرست­نویسی، در میان جامعه پژوهش دارند.  نتیجه­ گیری: در بخش مجموعه­سازی کمبود اعتبار مالی و در بخش فهرست­نویسی کمبود نیروی متخصص به طور معنی­داری، از مهم­ترین مشکلات و موانع  در استفاده از این فناوری­ها است. دارا نبودن وب سایت مستقل در بیشتر کتابخانه­های مورد نظر، و پیوسته نبودن چکیده پایان نامه­ها از موارد مهمی هستند که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. عدم آشنایی کافی کارکنان کتابخانه­های دانشگاه آزاد و کمبود نیروی متخصص در بخش مجموعه­سازی منابع الکترونیکی و اینترنتی نیز از مشکلات عمده­ای است که مانع از        خدمات­رسانی لازم به دانشجویان و اساتید دانشگاه­ها می­شود.